نام کامل: علی دایی
تاریخ تولد: ۱ فروردین ۱۳۴۸
محل تولد: اردبیل، ایران
قد: ۱۹۲ سانتی‌متر
لقب: شهریار
دوران کودکی و تحصیلات
علی دایی در خانواده‌ای متوسط در شهر اردبیل به دنیا آمد. پدرش راننده کامیون بود و زندگی‌شان به سختی می‌گذشت. از همان کودکی به فوتبال علاقه زیادی نشان داد. در کنار تحصیل، فوتبال را نیز به صورت جدی دنبال کرد. او در رشته مهندسی متالورژی از دانشگاه شریف پذیرفته شد، اما بعدها به دلیل تمرینات سنگین فوتبال به دانشگاه آزاد اسلامی انتقال یافت و تحصیلاتش را در آنجا ادامه داد.
دوران بازیگری
شروع فوتبال حرفه‌ای
دایی فوتبال حرفه‌ای خود را از تیم استقلال اردبیل آغاز کرد و سپس به تاکسیرانی تهران پیوست. عملکرد خوبش باعث شد مورد توجه تیم‌های بزرگتر قرار گیرد.
انتقال به تیم‌های بزرگ
- بانک تجارت (1370 تا 1373): علی دایی در این تیم توانست خود را به عنوان یک مهاجم گلزن مطرح کند.
- پرسپولیس (1373 تا 1374): دوران درخشان دایی در پرسپولیس آغاز شد. در این فصل با گل‌های زیادش بدرخشید و نگاه‌های بین‌المللی را به سمت خود جلب کرد.
لژیونر شدن
- السد قطر (1374): دایی بعد از پرسپولیس به السد رفت و در لیگ قطر بازی کرد، اما تنها یک فصل در این تیم ماند.
- آرمینیا بیله‌فلد (1375 تا 1376): دایی در بوندس‌لیگا آلمان بازی کرد و اولین ایرانی شد که در این سطح از فوتبال اروپا بازی می‌کرد.
- بایرن مونیخ (1376 تا 1377): حضور در یکی از بزرگ‌ترین باشگاه‌های دنیا یک افتخار بزرگ برای فوتبال ایران بود. دایی در بایرن مونیخ قهرمانی بوندس‌لیگا و جام حذفی را تجربه کرد، هرچند فرصت بازی چندان زیادی به او داده نشد.
- هرتابرلین (1377 تا 1381): دوران حضور او در هرتابرلین موفق‌تر بود. دایی در لیگ قهرمانان اروپا مقابل تیم‌های بزرگی مثل چلسی و میلان گلزنی کرد.
بازگشت به آسیا
- الشارجه امارات (1381): بعد از دوران موفق اروپایی، دایی مدتی در لیگ امارات بازی کرد.
- صبای قم (1382 تا 1385): با صبا قهرمان جام حذفی ایران شد.
- سایپا (1385 تا 1387): دایی با سایپا به عنوان بازیکن-مربی توانست قهرمانی لیگ برتر را کسب کند.
دوران بازیگری علی دایی در پرسپولیس
علی دایی پس از درخشش در تیم‌های بانک تجارت و تاکسیرانی، در سال ۱۳۷۳ به تیم پرسپولیس تهران پیوست. این انتقال نقطه عطف مهمی در دوران فوتبال داخلی او بود و نام او را در سطح اول فوتبال ایران بر سر زبان‌ها انداخت.
اولین فصل در پرسپولیس (۱۳۷۳-۱۳۷۴)
در نخستین فصل حضورش در پرسپولیس، دایی به سرعت به ستاره خط حمله تیم تبدیل شد. در کنار بازیکنانی مانند حمید استیلی، خداداد عزیزی، مهرداد میناوند و مهدی فنونی‌زاده، پرسپولیس تیمی بسیار قدرتمند تشکیل داده بود.
علی دایی با به ثمر رساندن گل‌های فراوان، نقش بسیار کلیدی در قهرمانی پرسپولیس در لیگ تهران و جام حذفی داشت.
فیزیک قوی، بازی هوایی فوق‌العاده، شم گلزنی بالا و هوش تاکتیکی، او را به یکی از خطرناک‌ترین مهاجمان لیگ تبدیل کرده بود.
دستاوردهای علی دایی در پرسپولیس
- قهرمانی در لیگ تهران
- قهرمانی در جام حذفی ایران
- آقای گل شدن در مسابقات داخلی
- جلب توجه باشگاه‌های خارجی (به ویژه باشگاه‌های قطری و اروپایی
دوره دوم حضور علی دایی در پرسپولیس و آقای گلی
پس از سال‌ها درخشش در اروپا و تیم‌های عربی، علی دایی در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳ میلادی) دوباره به فوتبال ایران بازگشت. او به جای ادامه کار در لیگ‌های خارجی، تصمیم گرفت با پیوستن به پرسپولیس به فوتبال باشگاهی ایران کمک کند و دوباره با پیراهن سرخ محبوبش بدرخشد.
فصل ۱۳۸۲–۱۳۸۳ (بازگشت درخشان)
علی دایی در بازگشت به پرسپولیس نمایش خیره‌کننده‌ای داشت. با وجود بالا رفتن سنش نسبت به دوران جوانی، هنوز هم توان بدنی عالی، هوش بازی فوق‌العاده و قدرت گلزنی استثنایی داشت.
در این فصل:
- دایی موفق شد با زدن ۱۶ گل در لیگ برتر آقای گل شود.
- او بارها پرسپولیس را از شکست یا مساوی نجات داد و به تنهایی بار خط حمله تیم را به دوش کشید.
جدایی دوباره
پس از پایان این فصل، به دلیل مشکلات مدیریتی و مالی در پرسپولیس، علی دایی تصمیم گرفت تیم را ترک کند و به تیم صبا باتری قم بپیوندد، جایی که بعدها قهرمانی در جام حذفی را نیز تجربه کرد. در ادامه با پیراهن سایپا به عنوان مربی بازیکن قهرمان لیگ برتر شد. شاید پنالتی که دایی مقابل حقیقی جوان از دست داد یکی از ماندگار ترین قاب های سالیان اخیر بود. اما خوابی که علی دایی در شب بعد بازی دید بسیار شگفت انگیز بود رویای که با تعبیر خواب عجیب عجین شد.
تیم ملی ایران
علی دایی یکی از اسطوره‌های بی‌چون‌وچرای تیم ملی ایران است:
- تعداد بازی‌های ملی: ۱۴۹ بازی
- تعداد گل‌های ملی: ۱۰۹ گل (رکورددار گلزنی ملی در جهان تا سال ۲۰۲۱)
- دستاوردها:
- قهرمانی بازی‌های آسیایی ۱۹۹۸ بانکوک
- صعود به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه (نقش کلیدی در بازی‌های مقدماتی و حماسه ملبورن)
- حضور در جام جهانی‌های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۶
علی دایی به‌عنوان اولین بازیکن در جهان لقب “شهریار” را بین ایرانیان گرفت و تا سال‌ها رکورد بیشترین گل ملی را در اختیار داشت (بعدها کریستیانو رونالدو این رکورد را شکست).
دوران مربیگری
سایپا (1385 تا 1387)
علی دایی نخستین تجربه مربیگری خود را به عنوان بازیکن-مربی در سایپا آغاز کرد و موفق شد در فصل ۱۳۸۶ قهرمان لیگ برتر ایران شود. پس از قهرمانی، از دنیای بازیگری خداحافظی کرد.
تیم ملی ایران (1387 تا 1388)
در سال ۱۳۸۷، علی دایی به‌عنوان سرمربی تیم ملی ایران منصوب شد. اما نتایج ضعیف در مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی باعث شد در سال ۱۳۸۸ از این سمت برکنار شود.
پرسپولیس (دو دوره)
- دوره اول (1389 تا 1390): دایی با پرسپولیس دو بار قهرمان جام حذفی شد.
- دوره دوم (1392 تا 1393): در لیگ چهاردهم، دایی نتوانست نتایج قابل قبولی بگیرد و در اواسط فصل از کار برکنار شد.
سایر تیم‌ها
- راه‌آهن: دایی در راه‌آهن مربیگری کرد و تلاش کرد تیم را در لیگ برتر حفظ کند.
- صبا قم: یک فصل مربی صبای قم بود.
- نفت تهران: با نفت تهران به قهرمانی جام حذفی رسید (1396).
- سایپا (دوباره): دایی دوباره هدایت سایپا را به عهده گرفت و موفق شد تیم را به پلی‌آف لیگ قهرمانان آسیا برساند.
ویژگی‌های فنی و اخلاقی
- سبک بازی: مهاجمی فیزیکی، سرزن قهار، فرصت‌طلب و بسیار موثر در داخل محوطه جریمه.
- شخصیت: علی دایی به خاطر جدیت، غرور مثبت، و تلاش بی‌وقفه‌اش مشهور است. شخصیت مقتدر او در زمین بازی و کنار زمین مربیگری نیز کاملاً مشهود بود.
- فعالیت‌های خارج از فوتبال: دایی پس از فوتبال وارد تجارت شد و برند پوشاک خودش را تأسیس کرد. همچنین در امور خیریه و کارهای انسان‌دوستانه فعال است.
افتخارات و جوایز
- قهرمان لیگ برتر ایران (با سایپا)
- قهرمان جام حذفی ایران (با صبا و پرسپولیس)
- قهرمان بوندس‌لیگا و جام حذفی آلمان (با بایرن مونیخ)
- بهترین گلزن ملی جهان
- حضور در تیم منتخب آسیا
- کسب جایزه بهترین بازیکن سال آسیا در سال ۱۹۹۹
زندگی شخصی
علی دایی تنها یک فوتبالیست بزرگ نیست؛ او چهره‌ای مردمی، خیرخواه و الگویی واقعی برای خیلی از ایرانیان است. دایی در زندگی شخصی‌اش همیشه سعی کرده شخصیت فروتن، مهربان و مسئولیت‌پذیری از خود نشان دهد.
خانواده
علی دایی در خانواده‌ای نسبتاً پرجمعیت در اردبیل بزرگ شد. پدرش راننده کامیون بود و زندگی ساده‌ای داشتند. سختی‌های دوران کودکی باعث شد دایی از همان سنین پایین قدر زحمت و کار را بداند.
او سال‌هاست که ازدواج کرده و یک دختر به نام نورا دارد. دایی همواره تاکید کرده که خانواده برایش اهمیت ویژه‌ای دارد و سعی کرده باوجود مشغله‌های کاری زیاد، وقت کافی برای آنها بگذارد.
فعالیت‌های خیریه
علی دایی به عنوان یک چهره ملی، هیچگاه از مسئولیت‌های اجتماعی خود غافل نشد. او بخش بزرگی از درآمدهایش را صرف امور خیریه کرد. چند نمونه از فعالیت‌های خیرخواهانه‌اش:
- کمک به ساخت مدرسه و مرکز درمانی در مناطق محروم.
- حضور فعال در کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان، به خصوص پس از زلزله‌های کرمانشاه و آذربایجان. دایی یکی از اولین چهره‌هایی بود که شخصاً در مناطق آسیب‌دیده حاضر شد و برای جمع‌آوری کمک مالی اقدام کرد.
- کمک مالی به بیماران خاص و حمایت از کودکان بی‌سرپرست.
- در دوران شیوع کرونا، دایی با راه‌اندازی پویش‌های مردمی و تامین تجهیزات پزشکی به کمک کادر درمان و مردم محروم شتافت.
ارتباط با مردم
یکی از ویژگی‌های برجسته علی دایی این است که همیشه خودش را متعلق به مردم می‌دانسته.
او با وجود شهرت جهانی، هرگز از مردم فاصله نگرفته است. در مراسم‌های مردمی، خیریه‌ها، مسابقات و حتی در زندگی روزمره، رفتار متواضعانه و صمیمی او باعث محبوبیت فوق‌العاده‌اش شده. دایی حتی بارها دیده شده که در جمع مردم بدون تشریفات خاص حاضر شده، با آنها گفتگو کرده و مشکلاتشان را شنیده است.
چهره‌ای مقاوم در برابر ناملایمات
دایی در طول سال‌های فعالیت ورزشی و تجاری‌اش، با حاشیه‌ها و ناملایمات زیادی روبرو شد؛ اما همواره با متانت و اخلاق حرفه‌ای به این مسائل پاسخ داده. او ثابت کرد که موفقیت فقط در گلزنی و قهرمانی نیست، بلکه در حفظ شرافت، پایبندی به اصول انسانی و همراهی با مردم معنا پیدا می‌کند.